Rusyanın müdahalesi üzerinden nerede ise iki yıl geçti. Önceleri pey konuşulan, birçok sorun bu savaşa yükletilen koşullar, artık gündemden düştü. Hat da donuklaşması nedeniyle, Ukraynada fazla ilerleme de olmayınca, konu unutulma eksenine dahi sokanlar oldu. Ama, özellikle bedel ödeyen bazı yerlerdeki tepkiler sonucu, Ukrayna savaşı yine de hatırlayanlara dersler de söyletiyordu. Son AB ülkelerindeki çifçiler protestolarında Ukrayna savaşının da bazı sonuçlarının tetikleme rolü yaptığı kesin. Gerek Ukraynadan ucuz gıda gelişi, gerekse Ukrayna savaşına destek nedeniyle harcamaların artıp bedeli halkalara ödetilmesi, savaşın genel politik yansımaları bakımından dikate alınması da şart.
Ukraynaya Rusyanın 24 Şubat tarihinde girmesiyle konu daha da uluslararasılmasını sağladı. Savaş hernekadar Ukraynada yaşanmasına ve Rusyanın müdahalesiyle de gelişmesine karşın, nerede ise tüm batı kolektif Emperyalist güçler askeri teknolojileri, silahlar ve ambargolarla olaya katıldılar. Herkesin beklentisi ise şimdilik sağlanmadı. Kısa zamanlı Rus beklentileri veya batının Rusyanın yıpranıp zayıflaması politikaları olmadı. Önemli bedeler oldu. Hat da uzun zamandır Ukrayna gündemden düşürtüldü. Son Rusyanın yeni bir kenti ele geçirmesi olmasa, savaşın varlığı başka çeşit duyumlarla yaşantıya geçtiğine tanık oluyorduk. Avrupa çifçilerin sokak eylemleri veya göçmen farklılığı iki yüzlü durumlarla konu evrensel öteki sosyal konumla konuşulur hale geldi. Görüşmeler dahi pek duyulmaz oldu. Sadece bazı yorumculara göre de “savaş meydanı, beklenti donukluktadır” tesbitleri etrafında dolaşılıyordu.
Ukrayna savaşının üzerinden önümüzdeki gün iki yılını tamamlayacak. Ukrayna içi savaş ve karşılıklı tutumlar bir yana tam iki yıl denecek bir uzun döneme yayayılan savaş oluyor. Aslında ikibinondört yılında direk batının desteği ve nazilerin kullanımıyla Ukrayna darbesiyle resmen ülke iki karşıt kesimin savaş alanına kaydı. Yapılan Minsk anlaşması ise batıya gööre faşist rejimin toparlanıp yenilgiden kurtulma ve saldırı hazırlığı dönemiydi. Nitekim en basitiyle Odesada yakılan oteldeki sendikacıların katli, Rusçanın yasaklanması gibi kararlar batıda haber deyeri olmadı. Kimine göre faşist darbe batılı kesime göre ise Rusyanın 24 Şubat harekatıyla savaşın deyerlendirmesi yapılmaktadır.
İki yıl sonrasında beklentiler olmadı. Ukrayna rejimi ayakta. Ama, Rusyaya karşı hareketi de başarısız. Batının tüm yardımlarına, ambargolarla Rusyayı kuşatma harektine karşın hala Rusya ukraynada. Üstelik yeni bir yerleşim de ekledi. Artık eski Ukrayna üzerinden gelecek kurgulamak dahi imkansız. Ama bazı başka önemli yansımalar da oldu. Ukrayna savaşı iki yılını tamamlıyor. Uzun bir süreç. Bu süreç batıdaki faşist yüzleri de açığa çıkardı. Çevreci gibi algılatılan, savaş karşıtı çizgi lafazanlığı yapan Avrupanın önemli yeşil ve sosyaldemokrat partiler savaş yanlısı olarak tutumlarını net şekilde aldı. Yeşilerin cepenin önünde resim çekmeleri de bunun idolojik gerçekliği bakımından önemlidir.
Savaşın aslında bilinip de hep yok saydırtılan etkileri ve bedel ödeyenleri de yeniden ortaya serildi. Ukraynada olan ölümler hep yoksul halk çocuklarıydı. Batılı emekçi kesim ise savaşın bedeli olarak bazı haklarını kaybettiler. Savaş ielri sürülerek, onlara ayrılan kaynaklar, savaş makinesine eklendi. Ekonomik sorunlar artı. Özellikle Batı Avrupa enerji sorunuyla resmen eflasyonun da tırmanması, bazı başka sıkıntılar da yaşadı. Kültürel olarak anti Rusya tavrı faşizme dek sokakta dahi yansıdı. Şarkıcıların yasaklanması, edebiyat eserlerinin kütüpaneden atılması bunlardan birkaçıdır. Ama, barış hareketinin etkisiz olması da oluşan hoşnutsuzlukları faşizme doğru kitlesel katılımı da sağladı.
Gelelim önemli askeri konuya: dünya son dönemlerde pek de böyle geniş katılımlı uzun savaşa tanık olmadı. Bol bol propagandayla birçok anlatı yapıldı. Söylenen şekliyle orduların denilen güçte olmadığı tartışması başladı. Onca yatırıma karşın, askeri alanda Ukrayna desteğinde olduğu gibi cepane sıkıntısı da yaşanıyor. Cepane stoklarının zorlandığı artık imkar edilemiyor. Buda uzun vadeli toptan savaşlarda zeminin pekde iyi olmadığı kuşkuları artırdı. Öngörülerin askeri alandaki sıkıntısı, salt tek boyutla deyerlendirilme gerçeği de var. Ukrayna ise durmadan cepane ve daha gelişmiş teknolojili silah istiyor. Artık bu yoğun destek fabrikaları dahi zorluyor. Kaynak ise öylesine devamlılık ihdiyacına geldi ki kendi ahalisinden keserek iktidarlara da olan desteğin kırılma tehlikesini de getirdi. Bu askeri durum cepanelik anlamında oldukça düşündürücüdür. Hat da İsrail dahi onca güç algısına karşın İngiltere ve Almanya ile ABD desteğine rağmen sıkıntı çekmeye başladı. Bu dış yardımların olmaması hem ABD hem de israili sıkıntıya sokacağı kesin.
Olmayan, onca saha gerçeklerine karşın başta İngiltere olmak üzere hala savaşın bitirilmesine direniliyor. Tabiki Zelenski ve Metanyahu da ayni konumda. Savaş sonrası kaybetmenin siyasi reçetesi de var. Yine de bazen Ukrayna yönetiminin de kabule yaklaşıldığı anda ingilterenin nasıl müdahale edip engelediği de sonradan ortaya çıkar. Amerikan yetkilileri ise sadece savaşın tetikçisi değil, bizat aylelerinin de karıştığı kirliliklerin ayuka çıktığı da gerçek. Yine de Ukrayna savaşı iki yılını doldurdu. Şimdilik önemli gelişme beklenmiyor. Ama, kırılma zemini yaratacak koşul da çok. Üstelik Amerika temsilciler meclisinde dahi Ukrayna yardımının da olduğu paket epey terleten konumdadır.
Yine de savaş sürüyor. Saldırılar oluyor. İnsanlar ölüyor. Askeri sanayi harıl harıl işliyor. Askeri alana ayrılan paralar hep emek eksenine bedel olarak da fatura ediliyor. Bu denklem nereye dek gider, belli değil. Bir de fırsatla karadenize çıkma Nato planları da değişik yöntemleri hala zorluyor. Kimisine göre de Karadenizde yeni tırmanan evrensel sıcak savaş zeminine doğru kaydığı da belirtiliyor. Değişmeyen gerçek, artık eski Ukrayna üzerinden konuşmak mümkün olmuyor.
