Geçen hafta ortasında ingilterede yerel seçimler yapıldı. K. İrlandada bölgesel parlemento seçimleri gerçekleştirildi. Onca İngiltere hayranlığı veya sömürgesel geleneğine karşın, K. Kıbrısta bu seçimler pek de ilgi görmedi. Hem de birçoğun ezber şekilde COnson hayranlığın olması, oraya gitme eylimlerinin hala sürdüğü koşullarda bu gerçek yaşanıyordu. İngiltere de yoğun Kıbrıslı nifusun olduğu Kıbrıslı Türklerin tahmini sayılarının Kuzey Kıbrıstan fazla olma söylemleri de ingilterede olanlara ilgi duymayı tetikleyemiyor. Kimisi mülteci, kimisi çalışma ve bazısı da yerleşmek için hala İngiltere yolarına düşerken, ingilterenin belirli bölgelerinde Kıbrıslı Türkler yaşamasına karşın K. Kıbrıs nedense önemli İngiltere haberlerine hiç önem vermeği öğretilemedi. Bu nedenle geçen hafta sonuna doğru yapılan yerel seçimler veya özdeki K. İrlanda yereln parlemento seçimleri, burada ilgi görmedi. Hat ta benim tanık olduğum bazı ingilterede yaşayan Kıbrıslı türklerden burada tatil yapanlara seçimi ve tahminlerini sordum. Şaşıracağım önemli yanıt, bazısının yerel adaylarını dahi bilmediği idi. Fakat, klasik ezber Consonun Osmanlı oluşşuyla ona oy verme davranışına yeniden rasladım. Böylelikle onca İngiltere sömürgesel ilişkiler, orada epey tanıdığın yaşanmasına karşın, Sterlin parasını dahi tüketimde kulanır haldeki durumuna rağmen İngiltere yerel seçimlerini izlenmedi. İzlenmedi de özellikle bol gazetecimiz ve kendimizce politik bakışımıza rağmen K. İrlandadaki seçim sonucu dahi burada konuşturulmadı. Halbuki ingilterenin ilhakı altında oluşu, nifus taşınarak ilhakın kurumsallaştırıldığı K. İrlanda, dün terörist denilip yasa dışı brakılan Senn Fein birinci parti çıktı. Bu K. İrlanda için önemlidir. Nitekim, daha seçim sonucu çıkar çıkmaz, belirli çevreler referandum tartışmasını konuşmaya da başladı. Oysa İngiltere K. İrlandayı elde tutmak için elinden gelen baskıyı yaptıydı. Yeni ayarla bu bölgenin ingiltereden kopmasını da engelediğine inanıyordu. Yapılan uzlaşma Cuma anlaşmasıyla ir anın yasal örgütü artık bölgesel yrel yönetim için zemin kazandı. Halbuki taşınan ve senelerdir ingilterenin bağı olan Protestanların nifusu da fazlaydı. Nitekim buna dayanarak bölgesel parlemento seçimlerini hep protestan partileri kazanıyor.
Yine ikinci bir yasal ayar da seçimleri kazanan birinci partinin temsilcisi başbakan olurken, ikinci parti de kualisyon ortağı olup büyük itifak gerçekleştiriliyordu. Bu anlaşmanın tartışılması anlaşmanın üzerinden yaklaşık 24 yıl geçtikten sonra yeniden tartışılmaya başlandı. Çünkü, Sinn Fein birinci parti olurken, Protestan birlik partisi de ikinci sırada bulunuyordu. Daha seçim sonuçları çıkar çıkmaz da Birlik partisi ortak hükümet için Sin Fein ile girmek istemediğini açıkladı. Bunlar K. İrlanda gerçeklerinin yeniden soruna doğru kayışının işaretleriydi…
Tekrar edelim: geçen hafta sonuna doğru, ingiltrede yerel seçimler yapıldı. Kıbrıslı türklerin çoğunluğunun desteklediği Boris COnsonun partisi oy kaybederek eldeki 11 belediyeyi kaybetti. İşçi partisi ve Liberaler oy artırarak sayısal kazanca geçtiler. Pandemiyi yönetemeyen, eflasyon artışı, kendi kişisel düzeyindeki tartışmalar sonucu Boris COnsonun Muhavazakar partisi oy kaybeder. İşçi partisi ise beklenen artışı sağlayamadı. Ancak, en sürpriz sonuç K. İrlandadaki bölgesel yerel parlemento seçimlerinden geldi. Uzun yıllar savaşılan, teörist diye suçlanan, Doksanlarda yapılan anlaşmayla bölge yeni bir konuma sokulan K. İrrlandanın Sinn Fein partisi seçimde birinci sırada çıktı. 29 vekil kazanırken, ingilterenin sömürgesel temel bağı olan protestan Birlik partisi ise 24 vekil çıkardı. Böylelikle dün suçlanan Sinn Fein partisi şimdi bölgesel başbakan adayını gösterme yasalığına geldi. Tabi ki Sinn Fein kazanınca da işler ilerisi için oldukça tehlikeleşti. İstennildiği ve İngiltere başbakanının da kabulü halinde yapılacak referandumla Kuzey irlanda Güney irlandayla birleşme sonucuna gelecek koşullara geldi. Bu ingilterenin hiç istemediği bir sonuçtu. Nitekim, doksanlardaki görüşmelerde ira istediği sonuçları almasa da artık yasalaşıyordu. K. İrlanda ingilterenin Ab üyesi olma nedeniyle de bazı kenidince kazançlar elde eti. Nitekim ilk sinyaler hemen sonra AİHM kararlarında görüldü. İra yani yasal adıyla Sİnn FEin baş vurduğu davalarla terörist diye suçlanan bazı ira üyelerinin teöri-ris olmadığı yasal sonucuna ulaştı. Bu nedenle K. İrlanda nedeniyle İngiltere ilk önemli hukuki tartışmasını AİHM de yaşadı. İrraya karşı kaybetmekle tarihinin de yeniden yazılma sonucuna ilerde gelinme olasılığını artırdı. Nitekim, birçok ira terörü veya provakasyonu denilen konularda aslında İngiliz istihbaratının provakasyonları olduğu da kanıtlandı. Bunlar iranın da imajını İngiltere içinde de değiştiriyordu. Bunun yanısıması, K. İrlanda yerel seçimlerinde Sinn Fein in dördüncü sııradan ikinci sıraya dek yükselmesiyle de kanıtlanıyordu.
Son seçimin önemi bu nedenle epey sorun yaratacağı kesin. Buna bir de ingilterenin Ab çıkma konumu da eklenince, işler karışacak. Ayrıcalıklı irlanda K. İrlanda gümrük anlaşmalarından tutun öteki bazı durumlar ingiltereye sorun gibi döneceği anlaşılıyor. Gerçi İngiltere çevreleri şimdiden siyasal manevraya başladılar. Birlik partisi eğer hükümete girmez se yakında yeni erken seçim olması muhtemel. Böylelikle Sinn Fein kazancını tersine çevirme olasılığına oynanacak.
Bir ufak hatırlatmayla konuyu şimdilik bağlayacam: benzer seçim serbes irlanda da geçenlerde yapıldı. Seçimi yine ayni parti kazandı. İrlanda yeşilerinden sosyaldemokratlara varan partiler ortak hükümet kurup seçimde birinci olan Sinn Feini dışta braktılar. Buda irlanda genelindeki siyasal ders olarak aklımızın bir yerine konulsun. Demek ki ilhak altında hem de ilhaka karşı olan parti kendi prokramıyla kazanma gerçeği vardır. Fakat, ilhakın gerçeği ile sömürge efendinin koşulları doğru deyerlendirildiğinde bu fırsat gelir. Doksanlar seçimiyle Sinn Fein seçim kazanacağı hiç düşündürülmeme üzerine oluşturuldu. aAma oldu. Demek ki mücadele ve örgütlenme kitlelesel değişimleri de yaratır. K. İrlandayı bir de bu gözle görün.
